Թոմ Ալեն. «Մեր առաքելությունն է Հայաստանը դարձնել լավագույն վայրը արշավների համար»

Ինչո՞ւ Դիլիջան. Մեր այստեղ գտնվելու հիմնական պատճառը Հայաստանում զբոսաշրջության զարգացումն է, և Դիլիջանը լավագույն վայրն էր դրա համար։ Կարծում եմ, որ հարմարավետ հոսթելները հիանալի միջոց են՝ զբոսաշրջիկներին խրախուսելու Հայաստան և մասնավորապես Դիլիջան գալ:

Ես Մեծ Բրիտանիայից եմ: Հայաստան տեղափոխվելու իմ պատմությունը սկսվել է մոտ 14 տարի առաջ։ 2007 թվականին ես որոշեցի հեծանիվով շրջել աշխարհով մեկ: Ես այդ ժամանակ 23 տարեկան էի, և 8 ամիս ձիավարություն անցկացրեցի Եվրոպայում, Թուրքիայում և Վրաստանում, որոշեցի այցելել Հայաստան և... այստեղ հանդիպեցի Տաննիի հետ, ով դարձավ իմ կինը: Տաննին իրանահայ է՝ «պասքահայ», ինչպես ասում են այստեղ։ Մենք շատ ժամանակ անցկացրինք ճանապարհորդելու վրա, հասցրինք մի երկու տարի ապրել Մեծ Բրիտանիայում, բայց 2015 թվականին որոշեցինք մշտական բնակություն հաստատել Հայաստանում։ Սկզբում մենք ապրում էինք Երևանում, քանի որ սա միակ քաղաքն է, որը մենք լավ գիտեինք, գումարած՝ այստեղ մենք ունենք ընկերներ, միջավայր։ Եվ հետո տարա... կամ, ասենք, Տաննիի հետ մտահղացել ենք արահետ կառուցել Հայաստանով դեպի Վրաստան և այն անվանել «Անդրկովկասյան արահետ»։ Վերջին 7 տարիներին ես աշխատում էի այս գաղափարի վրա՝ Վրաստանի սահմանից մինչև իրանական հետիոտնային երթուղի կառուցել ամբողջ Հայաստանով, և սկիզբը դրվեց հենց Դիլիջանում։

Այսպիսով, 2017 թվականին ես ֆինանսավորում եմ ստացել մի քանի կազմակերպություններից՝ այդ թվում «Hike Armenia»-ից՝ «Դիլիջան» ազգային պարկում արշավային արահետների ցանց կառուցելու համար։ Դիլիջանում ապրիլ-հոկտեմբեր ամիսներին մենք անցկացրել ենք գրեթե կես տարի՝ զբոսաշրջային երթուղիներ գծելով։ Դրանց վրա գծանշումներ արեցինք, նշաններ դրեցինք, քարտեզներ արեցինք։ Այգում արդեն արահետներ կային, բայց դրանք անմխիթար վիճակում էին և դժվարանցանելի։ Մենք ցանկանում էինք արահետների որակն ավելի մոտեցնել միջազգային չափանիշներին: Մոտ մեկ տարվա ընթացքում «Դիլիջան» ազգային պարկում մոտ 80 կմ արահետ անցկացրինք։ Սա Անդրկովկասյան արահետի մեր գլոբալ գաղափարի սկիզբն էր, որի վրա մենք աշխատում ենք։ Հիմա արդեն Հայաստանի ողջ երկայնքով արահետ կա՝ Մեղրիից մինչև Արփի լիճ, որից օգտվում են արշավականները։

2017 թվականին Դիլիջանում անցկացրած 6 ամիսների ընթացքում մենք սիրահարվեցինք այս վայրը։ Որոշ ժամանակ անց որոշեցինք այստեղ տուն գնել և Երևանից տեղափոխվել այս կանաչ անկյուն։ Գտանք ու գնեցինք հին տուն, մտածեցինք այն վերանորոգելու մասին, հետո որոշեցինք, որ ավելի լավ է նորը կառուցենք մեզ համար, իսկ հին տունը դարձնենք Հայաստանի համար նոր տեսակի տուրիստական ապրանք՝ Hiker’s Hostel («Hiker Hostel»): Այլ երկրներում, որտեղ արշավներն ավելի տարածված են, դուք կգտնեք այս տեսակի կացարաններից շատերը՝ ցածր բյուջետային, հարմարություններով, հատկապես արշավականների և ուսապարկերով զբաղվողների համար: Հայաստանում՝ հատկապես Դիլիջանում, նման մշակույթ զարգացած չէր։ Ստեղծելով Hiker’s Hostel՝ մենք փորձեցինք ցույց տալ, թե ինչպիսին կարող է լինել հայաստանյան զբոսաշրջության ապագան՝ մեր կարծիքով։

Ահա թե ինչով ենք մենք զբաղվում, բացի արահետներ անցկացնելուց՝ արշավականներին Դիլիջանում մնալու տեղ տրամադրելով: Մենք երկուսուկես տարի ծախսեցինք հանրակացարանի կառուցման և վերանորոգման վրա, և բացեցինք 2022 թվականին, բայց այդ ժամանակից ի վեր գրեթե օր չի եղել, որ արշավականներ չունենանք։ Մեզ մոտ գալիս են ամբողջ աշխարհից. վերջերս մեզ այցելեց մի տղա Շոտլանդիայից՝ Ջոնը ԱՄՆ-ից, հյուրեր կային նաև Բահրեյնից, Հոլանդիայից, Բելգիայից։ Նրանք քայլում են Ազգային պարկում կամ ամբողջ Հայաստանում, իսկ հետո կանգ են առնում Դիլիջանում հանգստանալու։ Միաժամանակ մենք ոչ մի կերպ չենք գովազդում մեզ։ Մենք booking.com-ում չենք, Hostel World-ում, մենք ամրագրման որևէ հարթակում չենք, բայց մեզ գտել են, քանի որ մենք այս տեսակի միակ վայրն ենք: Դա նման է ցանցին: Մենք Google-ի քարտեզներում ենք, Facebook-ում և Instagram-ում, նրանք մեզ գտնում են դրանց միջոցով: Մենք չենք մրցակցում Թուֆենկյանի կամ այլ հյուրանոցների հետ, մենք ունենք մեր սեփական հաճախորդները և մեր նպատակները։

Մեր առաքելությունն է Հայաստանը դարձնել լավագույն վայրը արշավների համար։ Գիտե՞ք, մենք կարող ենք օրական մեկ հյուր ունենալ, ով կգա և կասի. «Ես եկել եմ մեկ օրով, բայց կցանկանայի մնալ երկուսով»: Մենք միշտ չէ, որ մարդաշատ ենք, բայց դա մեր նպատակը չէ։ Մենք պարզապես ուզում ենք օրինակ ծառայել, որպեսզի մեր նման հանրակացարանները հնարավորինս շատ լինեն։

Դիլիջանը շատ առումներով հիանալի վայր է ապրելու համար։ Բնություն, կլիմա, արշավների վայրեր, զարգացած տրանսպորտային ցանց։ Բայց այստեղ, իհարկե, անելիքներ կան։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է զբոսաշրջությունը քաղաքում ակտիվորեն զարգանում, բայց Դիլիջանին կարծես այնքան օգուտ չի տալիս, որքան կբերեր հասարակական վայրերի ու ենթակառուցվածքների զարգացումը։ Օրինակ, կա «Հին Դիլիջան» համալիրը, և դրանից հարյուր մետր հեռավորության վրա 20 տարի գոյություն ունեցող շինհրապարակ է, և դա նման է ճանապարհի ողողված հատվածի, հովանոցի, որը սուզվում է գետնին։ Ամենուր աղբ, ջարդված մայթեր, թափառող շներ. Դիլիջանը հանրաճանաչ վայր է, ինչո՞ւ չօգտագործել եկամտի մի մասը քաղաքը ապրելու և զբոսնելու համար ավելի լավ վայր դարձնելու համար:

Դիլիջանը երկար ճանապարհ ունի անցնելու իր նախկին փառքը՝ որպես հայտնի խորհրդային հանգստավայր վերադառնալու համար, բայց ամեն տարի մենք բարելավումներ ենք տեսնում: Դիլիջանի զարգացման նկատմամբ հետաքրքրությունն աճում է, ինչը մեծ է, քանի որ հենց դա է պետք այս վայրին։ Իսկ ծառայությունները բարելավվել են, տրանսպորտը բարելավվել է, մենք արդեն ունենք սուպերմարկետներ, որոնք նախկինում չկային։ Վերջապես որոշ ճանապարհներ վերականգնվել են։

Դիլիջանն այն վայրն է, որտեղ մենք հիմա ապրում ենք։ Մենք չգիտենք, թե որտեղ ենք ապրելու մի քանի տարի հետո, բայց առայժմ այստեղ ենք։ Եվ ուր էլ որ գնանք, փորձում ենք ինչ-որ օգտակար ներդրում ունենալ, և դա մեզ ավելի լավ է զգում: Շատ լավ կլինի, եթե կարողանանք դրական էֆեկտի հասնել։